Trồng đa canh cho nguồn thu ổn định, bền vững – giải pháp lấy ngắn nuôi dài

Trồng đa canh để khai thác hết quỹ đất và cho nguồn thu liên tục, mùa nào thứ đó, nhanh nhất sau 8 tháng có ổi, cóc rồi đến chanh hơn 1 năm, dừa 2 năm, cam, quýt...vừa tận dụng tối đa đất đai, lấy nguồn thu tiếp tục đầu tư và vận hành ở mức chi phí tối thiểu.
Trong nội dung bài viết và video trước, chúng ta chỉ nói riêng về vườn dừa xiêm 200 cây trên Đắk Lắk ( xem chi tiết) được trồng xen trong 1 quần thể vườn gồm rất nhiều loại cây trồng để cho nguồn thu liên tục, mùa nào thức đó. Trong nội dung này, chúng ta sẽ phân tích rõ hơn cách quy hoạch ở khu vườn này. Hi vọng Diễn đàn sẽ là một kênh tham khảo những mô hình, những cách làm hiệu quả từ thực tế cho các bạn.

Thứ nhất: Canh tác theo địa hình
Chúng ta sẽ đi từ hình ảnh tổng thể khu đất nông trại. Khu vực này có địa hình của các dải sườn đồi và thung lũng, có những khu triền dốc, khu đất bằng, dòng suối, vùng đất trũng nước. Với địa hình này thì những khu vực cao 2 bên sườn được quy hoạch trồng cà phê, tiêu chiếm diện tích lớn nhất đang được chuyển đổi dần sang hướng hữu cơ, không sử dụng các loại phân bón vô cơ và thuốc hóa học trong quá trình chăm sóc.
Từ trên xuống là các ao theo dạng bậc thang trữ - cung cấp nước tưới từ cao xuống thấp. Xung quanh ao và các khu vực đất bằng hoặc độ dốc thấp là các vườn trồng dừa, xen với ổi, chanh, bưởi, vải thiều, nhãn...Những khu đất bằng ven suối Quang trồng tập trung như nhãn, hoặc làm rau thấp hơn ở những vùng đất trũng nước sẽ trồng lúa... tất cả được canh tác theo hướng hữu cơ hoặc vietgap và là những loại cây được quy hoạch trồng để Quang có nguồn thu liên tục. Chưa hết, dưới ao thì có cá, trên bờ thì Quang dự tính sẽ nuôi cheo cheo hoặc thỏ để đa dạng cây con. Thì với cơ cấu cây trồng đa canh như này cho thu nông sản cuốn chiếu, và lúc nào cũng có nguồn thu mà chi phí vận hành thấp vì cây trồng trong vườn khỏe mạnh tự nhiên.
Mỗi cây dừa cho 12-15 buồng mỗi năm, mỗi buồng 18-20 trái, bán từ 10-12.000đ/trái
Thứ hai: Định hướng nguồn thu cuốn chiếu
Dựa trên cơ sở thời gian canh tác của từng loại cây như cà phê, tiêu, nhãn, vải phải mất từ hơn 3 năm mới cho thu và lâu hơn để ổn định khép tán phủ kín đất, chưa kể địa hình gồm nhiều loại đất khác nhau, không phải chỗ nào cũng phù hợp cho 1 loại cây nào đó. Nên nếu trồng độc canh thì sẽ không khai thác hết tiềm năng của đất, đơn giản là việc lãng phí khoảng trống giữa các tán cây chính, trong khi đó là lại việc đặt trứng vào một giỏ đầy rủi ro và không có nguồn thu trong khoảng thời gian chờ cây chính cho thu hoạch, chưa kể những tác động của thị trường trên thực tế được mùa mất giá như hiện nay khi mà nhiều người dành hết phần diện tích đất đai trồng độc canh một loại cây/con. Trong khi đó, ngay ở thị trường nội địa – khu vực, nhu cầu của người dùng lại đa dạng và liên tục cần nhiều loại nông sản khác nhau.

Từ thực tế đó Quang quy hoạch trồng xen canh – đa canh dựa trên địa thế đất như đã nói ở trên và thời gian sinh trưởng của cây.
Tại những khu vực có thể trồng đa dạng cây, ngay từ đầu, Quang cho trồng dừa xen lẫn ổi, cóc, chanh, quýt, bưởi, cam, vải. Một số khu vực sẽ trồng tập trung các giống nhãn. Với cơ cấu cây này, sau 8 tháng Quang có nguồn thu từ ổi, cóc – cung cấp cho các trường học trong khu vực. Sau hơn 1 năm Quang sẽ có chanh, tiếp theo 2,3 năm lần lượt đến quýt, cam, bưởi. Khi những cây sau có thu thì sẽ tỉa bớt hoặc để chọn lọc tự nhiên những cây trước (cây sau luôn có giá trị cao hơn). Với một số loại cây như chanh, cam, bưởi khi những trồng chính như dừa, nhãn, vải (trồng xen giữa) cho thu hoạch và khép tán sau 3,4 năm thì đầu tiên Quang sẽ tỉa xén 2 bên cây thu trước, để tiếp tục cho thu phần còn lại, khi tán cây chính đủ lớn sẽ đánh lên cho vào chậu bán dưới dạng cây bonsai – tận dụng tối đa giá trị của 1 cây trồng sau thời gian thu hoạch trái trước đó.
1 cây cam Quang có thể thu 2 đợt 60-100kg trái/năm
Bưỡi da xanh sau 3 năm cho thu hoạch
Khi hết thu, có thể đánh cây vào chậu bán dạng bonsai
Đối với các loại cây trồng tập trung như nhãn Quang cũng trồng 2 giống Indo và nhãn Xuồng để khi cho trái sẽ lệch vụ, không trùng nhau trong khoảng 2 tháng. Rằm tháng 6 thì có nhãn Indo, rằm tháng 8 có nhãn xuồng để lúc nào cũng mang lại nguồn thu.

Thứ ba: Chi phí vận hành thấp - Bền vững – Giữ môi trường trong lành
Với cơ cấu cây trồng như đã nói ở trên, việc vận hành nông trại của Quang đến thời điểm hiện tại luôn ở mức thấp nhất vì gần như ngay từ đầu, chiến lược này đã mở ra cơ cấu tự thân lấy ngắn nuôi dài, cây nọ nuôi cây kia và có lợi nhuận.
Hữu cơ, thuận tự nhiên là phương án trồng và chăm sóc tất cả các loại cây trong khu vườn. Với một lũng đất cằn, toàn bộ là đất sỏi pha sét, khi trồng một cây con mới, Quang phải mang đất thịt ở nơi khác đổ mồi cho cây bắt đất mà lên. Nước từ ao cá, vốn có những khoáng chất từ hoạt động đào thải của cá, cùng với đó là bùn vét hàng năm tấp ủ gốc cây. Cỏ dại để phát triển tự nhiên giúp duy trì hệ vi sinh vật cải tạo đất và chống xói mòn và dùng bẫy để diệt các loại côn trùng.
Ngoài các loại trái cây cung cấp theo mùa trong vườn Quang còn được thu thêm các loại rau như cải trời, xà lách rừng, rau má...với một tiêu chuẩn hữu cơ và tất cả đều trong tình trạng cung không đủ cầu.
Xem video phân tích chi tiết thực tế quy hoạch canh tác vườn nhà Quang

Với các quy hoạch và khai thác hiệu quả như vậy, sau hơn 4 năm, từ khu vườn 4ha của gia đình, có thể xem là vùng lõi của cả thung lũng đồi này, Quang đã cùng một số bà con xung quanh tiến hành thành lập HTX Nông Nghiệp Thanh niên Đồng Tiến, mở rộng diện tích lên hơn 30ha tính ở thời điểm hiện tại, bao gồm nhiều loại cây trồng để đáp ứng thị trường.
Cùng với các nội dung mà Quang đăng tải trên mạng xã hội, khi những nội dung này được chia sẻ, nhiều đầu mối thu mua nông sản từ Sài Gòn, Khánh Hòa, Huế, Đà Nẵng đã liên hệ mua dừa, cam, nhãn...tuy nhiên ở thời điểm hiện tại, lượng nông sản của HTX mới chỉ đủ cung cấp trong thị trường khu vực. Nhưng có thể khẳng định, nhu cầu tiêu dùng nông sản chất lượng, an toàn ngay trong thị trường nội địa luôn cao, chưa kể đến thị trường xuất khẩu khi mà nông sản, đặc biệt là trái cây của Việt Nam luôn có những hương vị, chất lượng đặc trưng từ ưu thế của thổ nhưỡng.
Trong những nội dung và video tiếp theo, chúng ta sẽ cùng nhau phân tích một số vấn đề về xu hướng khởi nghiệp nông nghiệp, những khó khăn và những tiềm năng của nông nghiệp. Cũng trong chuyến đi này mình cũng có tham khảo các mô hình trồng nhãn, nấm, làm cà phê đặc biệt...và rất nhiều những cách làm hay được chính những người làm chia sẻ và mình sẽ post trong thời gian tới. Các bạn nhớ đăng ký Diễn đàn Chuyện Làm Nông để theo dõi tham khảo.
Diễn đàn Chuyện Làm Nông