Yến sào là món ăn bổ dưỡng, một loại dược phẩm quý giá được tạo thành từ nước bọt của chim yến. Ngoài khai thác tự nhiên, nghề nuôi chim yến tại Việt Nam đang trở thành một trong những ngành nghề được quan tâm và chú trọng đầu tư.
Tuy nhiên, việc tham gia vào ngành nuôi yến trong nhà không phải ai cũng có thể thực hiện thành công. Do chủ quan và thiếu kinh nghiệm, nhiều người đã mắc phải sai lầm lớn và thất bại. Vậy những yếu tố nào là quyết định cho sự thành công của một nhà yến? Dưới đây là tư vấn của ông Nguyễn Việt Phú, một chuyên gia thi công kỹ thuật nhà yến tại Bình Phước.
1. Chọn địa điểm
Nguyên nhân của phần lớn thất bại trong nghề nuôi yến chính là do chọn không đúng địa điểm thích hợp để làm nhà nuôi yến. Tâm lý làm ăn theo phong trào chính là khởi nguồn cho sự thất bại này.
“Phần cứng” nhà yến phải đảm bảo sự ổn định trước tác động của môi trường.
Vì vậy, trước khi quyết định đầu tư xây dựng, cần khảo sát và tìm hiểu thật kỹ về lượng chim yến (thông thường khi thử chim có khoảng 100 – 150 cặp chim là có thể xây dựng thành công), hướng bay, khu vực kiếm ăn (có đồng ruộng, ao hồ, đồi núi), có thể nhờ các chuyên gia tư vấn và khảo sát bằng thiết bị dụ gọi chim để đưa ra quyết định chính xác nhất.
Nhà yến phải được xây dựng tại các vùng không cách xa chỗ yến trú ngụ quá 5-8km, dưới đường chim bay, vùng chim kiếm mồi, không quá 800m so với mặt nước biển. Nhà nuôi yến khi xây dựng nên tránh hướng mặt trời mọc chiếu thẳng vào vách hai bên để đảm bảo nhiệt độ ổn định bên trong nhà.
2. Tìm hiểu rõ tập quán sinh học của chim yến
Yến là loài rất nhạy cảm với môi trường sống xung quanh. Nếu không hiểu rõ những tập tính của yến sẽ dẫn đến việc tạo ra môi trường bên trong nhà nuôi yến không phù hợp về độ ẩm, nhiệt độ, mùi bầy đàn…; từ đó sẽ thất bại trong việc dẫn dụ và giữ chân bầy yến.
Nơi ở của yến phải có ánh sáng đảm bảo từ mờ tối đến tối để tránh các loài thiên địch như cú mèo, cắt, diều hâu (khoảng 0,2 lux đến 1,10 lux), nhiệt độ không khí khoảng 15 – 28oC, độ ẩm từ 70-95% (tối ưu là 80%).
Nếu khu vực đầu tư không có các điều kiện tự nhiên đảm bảo (quá nóng hoặc quá lạnh, hoặc có những thời điểm thời tiết không phù hợp cho chim yến), thì khi xây dựng phải chọn phương án thiết kế và sử dụng vật liệu phù hợp.
3. Các yếu tố kỹ thuật khi xây dựng
Thanh làm tổ: Gỗ làm tổ yến được xem như chiếc giường êm ái cho yến. Nhiều người ít quan tâm đến khâu này khi làm nhà yến, nhưng đây lại là khâu ảnh hưởng rất lớn đến sự thành công hay thất bại của nhà yến. Trước đây nhiều người sử dụng những loại gỗ tại địa phương để làm giảm chi phí như gỗ dừa, cây tràm, cây trâm, xoan…
Thậm chí có người tự đỗ những tấm lam bằng xi măng, đá thiên nhiên. Tuy nhiên, bản chất của vấn đề là chim cần một vật liệu có mùi chim ưa thích, mặt gỗ mềm cho chim dễ làm tổ, trong khi đó đầu tư nhà yến là đầu tư lâu dài nên cần độ bền cao, dễ thi công…
Thanh làm tổ bằng gỗ meranti đỏ là một trong những vật liệu thu hút yến làm tổ.
Hiện nay trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại gỗ chất lượng khác nhau, nhưng có 2 loại đáp ứng được những yêu cầu này và được nhiều công ty chuyên nghiệp sử dụng, đó là dùng Meranti nhập khẩu Malaysia, nguồn gốc từ cây Hopea và Shorea, và một loại thông đặc biệt của Việt Nam, xuất xứ từ vùng Tây Nguyên là thanh gỗ bạch tùng.
Âm thanh nhà yến: Trong đầu tư nhà yến, âm thanh dụ yến quyết định đến 50% trong các yếu tố kỹ thuật để dẫn dụ chim thành công. Một âm thanh dẫn dụ hiệu quả là âm thanh thu hút được lượng đông đảo yến kéo đến xung quanh nhà và lôi kéo chúng bay vào bên trong nhà nuôi. Mỗi nơi thích hơp với một số loại âm thanh dẫn dụ riêng dựa theo vùng miền và vị trí nhà yến, cũng cần phải tính đến việc khu vực có nhiều nhà yến cạnh tranh hay không, hay đó là căn nhà đầu tiên của vùng đó.
Để biết được âm thanh nào phù hợp với nhà nuôi thì phải thử âm. Có rất nhiều âm thanh để bạn thử như: Super 208, Black Cloud, Super Intan, SuperBabyKing, Baby King…tương ứng với các công dụng như âm dụ chim tới, âm dẫn vào nhà và khu vực làm tổ, âm ru kích thích chim kết đôi, làm tổ.
Hệ thống loa phải được bố trí hợp lý để tạo hiệu ứng bầy đàn hiệu quả nhưng phải tiết kiệm tối đa khi đầu tư.
Việc thiết kế và bố trí hệ thống loa trong nhà cũng rất quan trọng. Hệ thống phải được thiết kế sao cho sử dụng được nhiều chế độ tiếng khác nhau trong từng thời điểm trong ngày và đêm. Đặc biệt việc bố trí hợp lý để tạo hiệu ứng bầy đàn hiệu quả nhưng phải tiết kiệm tối đa khi đầu tư. Tránh việc phải thay thế, điều chỉnh thường xuyên gây tốn kém và ảnh hưởng đến việc duy trì bầy đàn của yến.
Khử và tạo mùi thu hút: Mùi trong nhà yến cũng là một yếu tố quan trọng vì chim yến có khướu giác rất tốt. Căn cứ vào từng vùng và mật độ yến cũng như khả năng đầu tư ban đầu để sử dụng đúng loại mùi kích thích, tạo mùi bầy đàn hợp lý để tạo môi trường thân thiện và làm cho yến tưởng có “bạn” đã ở sẵn. Các hương tạo mùi cần được sử dụng thường xuyên trong nhà yến. Hiện nay việc khử mùi nhà mới và tạo mùi thu hút có thể làm thủ công bằng cách dùng phân yến từ các nhà nuôi trước hoặc sử dụng các loại hóa chất như: hóa chất tạo mùi bầy đàn (Super Mutiara) và hóa chất kích thích làm tổ (Super Hormone) được bán trên thị trường vật tư ngành yến.
4. Xác định đầu tư lâu dài
Đầu tư nhà yến cần có thời gian khá dài để thu hút, dẫn dụ yến cũng như thời gian để yến thích nghi hoàn cảnh môi trường. Với những ai có tâm lý nôn nóng, yêu cầu kết quả nhanh chóng thì sẽ dẫn đến thất bại. Yến khá nhạy cảm với môi trường mới, việc thay đổi môi trường (sửa chữa nhà nuôi, ra vào thường xuyên để xem chừng hoặc khai thác tổ quá sớm trước 2 lứa chim) sẽ khiến bầy yến cảnh giác và kết quả là chúng sẽ bỏ đi nơi khác.
Theo tạp chí Nông Thôn Việt
